Topraksız Tarımda Dikey Torbalarda Yetiştiricilik Nasıl Yapılır?

SUBSTRAT KÜLTÜRÜ TEKNİKLERİ 

Dikey Torbalarda Yetiştiricilik

Birim alandaki bitki sayısını artırma amacıyla geliştirilen bu yöntemde bitkiler, belli mesafelerle asılmış olan polietilen torbalarda yetiştirilmektedir. Salata-marul ve çilek yetiştiriciliği için uygundur. Sarılıcı süs bitkilerinin anaçlık üretiminde de kullanılabilmektedir. Sera konstrüksiyonuna aşırı yük bindirmemek için hafif substratlar kullanılmalıdır. Besin çözeltisi dağıtımı için her torba sırasının üzerinden bir damla sulama borusu geçirilir ve besin çözeltisi her torbaya farklı yüksekliklerde sabitlenen kılcal borular ile iletilir. Fazla suyun ortamdan drenajını sağlamak üzere, torbaların dibinde delikler açılmaktadır.

Kıvırcık salata yetiştiriciliğinde perlit dolu dikey torbaların kullanım olanaklarının araştırıldığı bir çalışmada, uzunluğu 2 m, çapı 150 mm olan UV katkılı beyaz renkli PE torbalar kullanılmış ve torbaların üzerinde 3 sıra halinde 25 cm aralıklarla toplam 21 adet bitki yetiştirilmiştir. Torbalar 100 x 50 cm aralıkla asılmıştır (126 bitki/m²) ve 1m²’den 23.9 kg verim alınmıştır.

Philodendron scandens subsp. oxycardium ve Cissus antarctica adlı sarılıcı süs bitkilerinin anaçlık olarak dikey torba sistemiyle yetiştirildiği bir çalışmada 0.15 mm kalınlıkta, 2 m uzunlukta ve 0.23 m çapta plastik torbalar kullanılmıştır. Bitkilerin dikimi için torbaların 4 tarafında 6 delik olmak üzere her torbada toplam 24 delik açılmıştır. Besin çözeltisi dağıtımı için, her bir torbaya 4 kılcal boru yerleştirilmiştir.

Substratların (Yetiştirme Ortamlarının) Tekrar Kullanımı

Substratların tekrar kullanımı hem atık substrat sorununu çözme açısından hem de ekonomik açıdan önemlidir. Kum ve çakıl gibi ortamlar, her üretim döneminden sonra yıkanarak uzun süre kullanılabilir. Perlit, volkan tüfü ve kayayünü gibi ortamlar da 4-5 yıl süre ile değiştirilmeden kullanılabilir. Torf ve Hindistan cevizi lifleri kesekleştiği için uzun süre kullanımları güçtür.

Substratların bir üretim döneminden sonra kullanımında tuz içeriğinin yükselme durumu ile hastalık etmenleri ve nematodlar ile bulaşık olma riskleri göz önüne alınmalıdır. Yüksek tuz içeriğini düşürmek için substratlar kullanım öncesi bol su ile yıkanmalıdır. Önceki üretim döneminde hastalık ve nematod sorunu olmamışsa substratlar dezenfekte edilmeden tekrar kullanılabilir. Patojenler ile bulaşık ise ortam dezenfekte edildikten sonra tekrar kullanılmalıdır. Ortam dezenfeksiyonu buhar ve kimyasal kullanılarak yapılabilir. Ancak topraksız tarım çevreye duyarlı sürdürülebilir tarım şekli olarak önem kazandığından çevreye zarar vermeyen buharla dezenfeksiyonun kullanımı tercih edilmelidir.

Dezenfeksiyon için materyalin sıcaklığı 70^oC’ye yükseltilmeli ve bu sıcaklıkta yarım saat tutulmalıdır. Virüs hastalıkları yaşanmışsa sıcaklığın 15 dakika süreyle 100^oC’ye yükseltilmesi gerekir. Torba veya kayayünü gibi paketli ortamlar serada bulundukları şekilde ve plastik ambalajları açılmadan dezenfekte edilebilir. Ancak bu yöntem pek etkili olmadığından tercih edilmez. Genelde kayayünü dilimleri toplanarak plastikleri açılır ve yığın halinde sterilize edilir, kullanım öncesi tekrar plastikle kaplanır.

Topraksız tarım sistemine mümkün olduğunca aseptik (mikropsuz) ortamlar ile başlanmaktadır. Ancak Pythium, Phytophtora gibi etmenlerin zoosporları topraksız substratlarda hızla çoğalmaktadır. Genellikle bu organizmalar dezenfeksiyon, sterilizasyon veya fungusit uygulamaları ile kontrol altına alınmaya çalışılsa da bu yöntemler pek etkili olmamaktadır. Günümüzde bu gibi patojenler ile mücadelede doğal rekabet ile patojenleri baskı altına alacak mikroflora kullanımı yaygınlaşmaktadır. Bu, mikrofloranın doğal olarak oluşumu uyarılarak veya belli antogonistler ortama ilave edilerek yapılmaktadır

Bu amaçla bitki gelişimini artıran kök bakterileri (Plant Growth Promoting Rhizobacteria-PGPR) kullanılmaktadır. Bunların dışında mikorizalar ve Trichoderma türlerinin kullanımından da başarı elde edilmiştir.Substratların tekrar kullanımında elde edilen bitki gelişimi ve verimin ilk kullanımdan daha yüksek olduğu belirlenmiş ve bu duruma substratta kalan kök artıklarının neden olduğu düşünülmüştür.