Vicia Sativa Nedir?

Adi fiğ

Vicia sativa

 

Adi Fiğ Özellikleri:

• Yurdumuzda en fazla yetiştirilen yem bitkilerinden birisidir. 
• Adi fiğ hemen her toprakta yetişebilir. Ancak derin, kalkerli, killi ve verimli topraklarda yüksek verim alınır. 
• Genel olarak 300- 500 mm yağış alan yarı kurak bölgeler fiğin doğal yetişme alanlarıdır. Ancak fiğ nemli ve serin yerlerde iyi gelişir ve bol miktarda ot ürünü verir. 
• Adi fiğ fideleri 0 C°'nin altındaki sıcaklıklardan zarar görürler. Bazı çeşitlerin soğuğa kısmen dayanıklı olmasına karşın, kışlık bir adi fiğ çeşidi bugüne kadar geliştirilememiştir

 

Fiğ (Vicia sativa ), baklagiller (Fabaceae) familyasından dane yemleri içerisinde önemli bir yere sahip olan tek yıllık bir serin mevsim yem bitkisi.Zayıf ve az derine giden bir kök sistemi vardır. Ancak yan kökler iyi gelişir. Ortama bağlı olarak ortalama 40-60 cm. boylanabilmektedir. Yapraklar 4-6 çifttarakçıktan meydana gelmiş olup, yaprakçık uçları sivridir. Meyvesi tipik bir fasulyedir; 3-5 cm. uzunluğunda olup, ortalama 5-6 dane bulunur.

Adaptasyon yeteneği iyi bir bitkidir. Ancak fazla asitli toprakları sevmez. Kışı ılıman geçen bölgelerde sonbaharda erken ekilerek iyi bir şekilde yetiştirilebilir. Kışı soğuk geçen bölgelerde ilkbaharda ekilir. Ekimde 8-10 hatta 12 kg./da tohum kullanılır. 3-5 cm derinliğinde ekilir.

 

Adi Fiğ Ekim, bakim, ve hasat işleri.

Fiğ ekilecek tarlalar derince sürüldükten sonra birkaç kez diskaro veya tırmık geçirilerek sürülmelidir. Kıyı bölgelerinde ise ana ürün kalktıktan sonra tarlanın durumuna göre toprak işlemesi yapılmalıdır. Adi fiğ tohumları iri oldukları için ekimi oldukça kolaydır. Bazı yörelerimizde fiğ elle serpilerek ekilmektedir. Ancak, bu tür ekimlerde tohum kaybı fazla olacağı gibi ekim derinliği ayarlanamayacağı için çıkış düzenli olmaz. Bu nedenle fiğin sıraya ekimi tercih edilmelidir.

Tohumlarının iriliği nedeni ile fiğ, tahıl ekim makinaları ile kolayca ekilebilir. Fiğ ot üretimi amacıyla sıra arası 20- 30 cm olacak şekilde ekilebilir. Ekim oranı ise 10-12 kg/da olmalıdır. Dane üretimi için ise sıra arası 30- 50 cm bırakılmalı ve dekara 8- 10 kg tohum atılmalıdır. Tohumlarının iri olması nedeniyle 3- 4 cm derinliğe ekilebilir. Çıkıştan sonra bir süre dik olarak gelişen fiğ bitkileri gövdelerin zayıf olmaları nedeniyle kolayca yatarlar. Yatan fiğ bitkileri zor biçildiği gibi bitkilerin alt kısımlarında çürümeler başlar. Bu nedenle ot üretimi için fiğin tahıllarla karışık ekilmesi önerilir. Fiğ bitkisi tahıllara sarılarak dik olarak gelişir. 

 

Biçim daha kolay olacağı gibi, elde edilen otun verimi ve kalitesi de artar. Karışımlarda tahıl olarak en çok arpa ve yulaf kullanılır. Kurak bölgelerde 6 kg fiğ ile 3 kg yulaf veya 5 kg arpa karıştırılarak ekilmelidir. Kıyı bölgelerimizde ise 7 kg fiğ ile 3 kg yulaf veya 4 kg arpa karıştırılıp ekilirse iyi bir karışım elde edilebilir. Adana'da yapılan bir araştırmada yüksek kuru ot ve protein verimi için karışımdaki fiğ oranının % 50'den fazla olması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Fiğ+tahıl ekimi biraz güçtür. İki tohum karıştırılarak ekim yapılırsa fiğ genellikle daha hızlı akacağından ekimin başladığı yerlerde fiğ, sona erdiği yerlerde tahıl oranı fazlalaşır. Bunu önlemek için iki bölmeli mibzerlerde tohum gözüne tahıl, gübre gözüne fiğ konularak ekim yapılabilir. 

 

Fiğ ve tahılın birbirine dik olarak ayrı ayrı ekilmesi önerilen diğer bir yöntemdir. Fiğ kıyı bölgelerimizde sonbaharda, kışı soğuk geçen bölgelerimizde ise ilkbaharda yapılmalıdır. Ekim tarihleri yöreye göre değişir. Örneğin Orta Anadolu'da Mart, Doğu Anadolu'nun birçok yöresinde Nisan ayında ekim yapılabilir. Kıyı bölgelerimizde ise Ekim ve Kasım aylarında yapılan ekimlerden başarılı sonuçlar alınmaktadır. Yörelerimize uygun birçok fiğ çeşidi ıslah edilmiştir. Örneğin ‘'Kara Elçi'' fiğ çeşidi ot üretiminde gerek kıyı gerekse iç bölgelerimizde başarılı sonuçlar vermektedir.

Bunun yanında kıyı bölgelerimiz için önerilen Ürem 79 ve Kubilay –82 fiğ çeşitleri de bulunmaktadır. Kubilay- 82 çeşidi erkenci olduğu için ikinci ürün veya ara bitki olarak kullanılmaya daha uygundur. Fiğ tohumluğu kuru ve temiz bir yerde saklanması halinde çimlenme yeteneğini 10-15 yıl koruyabilir. Ancak uygun şartlarda depolanmamış tohumlarda, renkler matlaşır ve küflenme başlar. Bu nedenle ekilecek fiğ tohumluğu parlak renkli olmalı ve küf bulunmamalıdır.

 

Yurdumuz topraklarında fiğ köklerinde yumrucuklar oluşturan Rhizobium leguminosarum bakterileri bol miktarda bulunmaktadır. Bu nedenle aşılamaya gerek duyulmayabilir. Ancak uzun yıllar fiğ ve bezelye yetiştirilmemiş tarlalara ekilecek fiğ tohumları bakteri kültürleri ile aşılanmalıdır. Köklerinde uygun yumrucuklar oluşan fiğ bitkileri azotlu gübreye ihtiyaç duymaz.

 

Bu nedenle ekimle birlikte 1-3 kg/da N vermek yeterlidir. Buna karşılık yağışlı bölgelerde bitki besin maddelerince fakir topraklarda fosforlu gübre verimi arttırır. Kıyı bölgelerimizde fiğe 8-10 kg/da fosforlu gübre verilmesi tavsiye edilir. Fiğin ot için en uygun biçim zamanı, toprağa yakın birkaç baklanın tam şeklini aldığı ve tohumların dolduğu dönemdir. Bu dönemde hem ot verimi hem de kalitesi yüksektir. Daha erken örneğin çiçeklenme döneminde biçim yapılırsa otun kalitesi yükselir, ancak verim düşer. Biçimin çok gecikmesi durumunda altta çürümeler ve yaprak dökülmeleri görülür. Kalite düşer. Bu nedenle biçim uygun bir dönemde yapılmalıdır.

 

Fiğin tahıllarla karışık ekiminde durum farklıdır. Fiğin çiçeklenme, tahılın başak çıkarma dönemi ot üretimi için en uygun zamandır. Silo yemi üretimi için tahılların süt olum, fiğin bakla doldurma döneminde biçim yapılmalıdır. Ot verimi bölgeye, bakıma ve yılın gidişine göre değişebilir. Sulanan yerlerde ve kıyı şeridinde dekardan 2-3 ton yeşil ot, 500- 750 kg kuru ot alınabilir.