• notifications1
  • menü

Bugün : 28 Mart 2024 Perşembe

Lif Bitkileri

Endüstri bitkileri bitkisel üretim içerisinde önemli bir yere, lif bitkileri ise özel bir yere sahiptir. Lif bitkilerinin bu önemi özellikle pamuk bitkisinin dünya pazarında aldığı paydan gelmektedir. Önceden de olduğu gibi pamuk iplik-kumaş-giyim-tekstil sanayi ile insanların temel ihtiyaçları arasında yer alan bir hammadde bitkisi olmuştur. Bunun gibi keten ve kenevir, bazı ucuz ambalaj malzemeleri ile süs eşyalarının yapımında ki yerini halen korumaktadır. 1950'li yıllara kadar lif bitkilerinin dünya lif ihtiyacını karşılamada bugünkünden daha büyük bir öneme sahip bulunmaktaydı. Son yıllarda kimya sanayinin gelişmesine bağlı olarak sentetik liflerin büyük oranda devreye girmesi, özellikle pamuk dışındaki lif bitkilerinin (keten, kenevir, jüt, rami, sisal vs.) önemini büyük ölçüde azaltmıştır.

 

Lif bitkileri, herhangi bir organından (sap, yaprak, tohum vs) lif elde edilen bitkiler grubu olarak ifade edilir. Günümüzün en önemli sorunun beslenme olduğu bilinse de, giyim ve barınmaya bağlı olarak başta tekstil ve konfeksiyon olmak üzere liflere duyulan ihtiyaç beslenme ihtiyacından daha az değildir.

 

Dünyada kişi başına tüketilen 8 kg kadar lifin yaklaşık yarısı tabi nitelikli liflerden (çoğunluğunu pamuk, yün, ipek, keten ve diğer lifler) karşılanırken, diğer yarısı kimyasal kaynaklı (sentetik ve selülozik) liflerden elde edilmektedir. Bitkisel lifler arasında pamuk, toplam lif üretiminin dünyada ve Türkiye'de % 50' sini karşılar seviyededir. Dünya ticaretinde önemli bir yere sahip olan dokuma ve tekstilin hammaddesinin pamuk olduğu bir gerçektir. Öte yandan insan doğduğunda pamuklu beze sarıldığı gibi, ölümünde de pamuklu beze sarılmaktadır.

 

Lif bitkilerinin Ülkemizin iç ve dış ekonomisinde önemi hayli büyüktür. Lif bitkilerinin ekim alanı bakımından endüstri bitkileri arasında yağ bitkilerinden sonra ikinci sırada yer alır. Ancak,  özellikle de pamuğa bağlı olarak lif bitkilerinin üretimi giderek artış göstermektedir. Dünyanın birçok ülkesinde özellikle sıcak bölgelerde jüt ve raminin önemi büyükken; ülkemizde pamuk, keten ve kenevirin önemi vardır.

 

Bu arada pamuk dendiği zaman sadece pamuk bitkisi düşünülmemelidir. Pamukla başlayan zincirin halkaları iplik sanayi, dokuma ve örme ile devam etmekte; ardından tekstil-konfeksiyon sanayine kadar uzun zahmetli ve ancak yüksek gelirli bir sektörün halkalarını oluşturmaktadır. Diğer bir ifadeyle; pamukla başlayan 1 oranında ki gelir konfeksiyona yani giyime kadar 25-30 kat artabilmektedir. Bu derecede önemli olan lifler aşağıdaki kaynaklardan elde edilebilmektedir.

 

Lif bitkilerinin sınıflandırılması:

A) Tabii (doğal) lifler

B) Suni (kimyasal) lifler

  1. Hayvansal lifler: yün, tiftik, ipek, yapağı, deve tüyü
  2. Madensel lifler: cam lifi, asbest, madensel iplik
  3. Bitkisel lifler

 

Bitkisel lifler: konumuz olan bitkisel kaynaklı lifler olup iki gruba ayrılır.

  1. Yumuşak lifler; bu gurup lifler daha çok dokumaya elverişlidir,
  2. Sert lifler; daha çok örmeye yarayışlı lifler olarak ifade edilir. 

 

Bitkisel lifler elde ediliş yerlerine göre 4 ana grupta incelenirler;

  1. Tohumlarında lif elde edilenler:   Ör: Pamuk,
  2. Meyvelerinden lif elde edilenler: Ör: Hindistan cevizi, Lif kabağı,
  3. Saplarından lif elde edilenler: Ör: Keten, Kenevir, Hibiscus, Jüt, Rami,
  4. Yapraklarından lif elde edilenler: Ör: Sisal, Manila kendiri, Abaca, vs.

 

Lif bitkileri canlıların ve özellikle de insan hayatında oldukça önemli bir yere sahiptir. Bu bakımdan liflerin kullanma yerlerine göre şöyle sınıflandırılır;

  1. Giyim eşyası olarak; bu maksatla kullanımı insanlık tarihi kadar eskidir.
  2. Çevre eşyası olarak; perde, örtü, yatak, yorgan, halı, kilim, vs.
  3. Teknik amaçla; kağıt, barut ve fotoğraf filmleri yapımında kullanılmaktadır.

 

Yeryüzünde liflerinden ekonomik olarak yararlanabilecek 700 kadar (bazı kaynaklara göre 1000) bitki mevcuttur. Ancak bu bitkilerin çoğu özellikle son yıllarda sentetik liflerin çoğalmasıyla ekonomik önemlerini yitirmiştir. Bugün ekonomik önemlerini koruyan ve ülkemizde de önemli bir yere sahip olan pamukla birlikte keten ve kenevir (iklim yapısına, ekolojik isteklere ve üretim amacına göre bölgesel olarak değişse de) sayılabilir.

 

Lif bitkilerinin ülkemizde üretimi yıldan yıla değişmekle beraber bugün Ülkemizde üretim alanı 800 bin hektara ulaşmış bulunmaktadır. Bunlar arasında en önemlisini (%99'u) pamuk bitkisi oluşturmaktadır.

 

Dünyada kişi başına tüketilen 8 kg lifin yaklaşık yarısı doğal, yarısı kimyasal kaynaklı (sentetik, selülozit) dır.

 

Buna göre:

Çizelge 1. Dünyada tüketilen tabii ve suni liflerin oransal dağılımı

Ürün

Üretim (000 ton)

(%)

Pamuk

    24 000

   48.0

İpek

           70

     0.2

Yün

      1 950

     4.0

Sentetik

    16 000

   39.0

Rayon-viskon

      4 000

     9.0

 

    44 250

 100.0

 

Bir sıcak iklim bitkisi olan pamuk bitkisinin ülke ekonomisindeki öneminin inkar edilemeyecek kadar büyük olduğu ortadadır. Aynı gerçekleri keten ve kenevir bitkileri için söylemek pek mümkün olmamaktadır. Hazırlanan bu ders notunda ülkemiz şartlarına uygun pamuk, keten ve kenevirin yetiştirilme şartları ile ülkemizde üretimi yapılan çeşitler göz önünde bulundurularak ortaya konacaktır.     

Konu İle İlgili Dokümanlar

KULLANICI GİRİŞİ

Üye Ol Şifremi Unuttum?

Sorhocam.com 2014 yılında Ziraat Mühendisi Arafa KARAÇELEBİ tarafından kurulmuş olup herkesin faydalanabilmesi için ücretsiz olarak hizmet vermektedir.

Yetiştiriciliği, tarımı, ürünleri, bitkisi, ağacı, çiçeği gübreleri, hastalığı zararı, zararlıları, mücadelesi, ilaçları aşısı, budaması, otu, faydaları, programı, önerileri, istekleri, tavsiyeleri, nedir, nelerdir, nasıl yapılır, özellikleri, kullanım alanları, takvimi, sınavı, sınavları, notları

Site Haritası - Rss Beslemesi