• notifications1
  • menü

Bugün : 19 Mart 2024 Salı

1. İNSEKTİSİTLER

Böcek öldürücü olarak kullanılan kimyasal maddeler çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir. Bunları şu başlıklar altında incelemek mümkündür.

  1. 1.         İnorganik maddeler
  2. 2.         Bitkisel maddeler
  3. 3.         Yağlar
  4. 4.         Klorlandırılmış hidrokarbonlar
  5. 5.         Organik fosforlular
  6. 6.         Karbamatlı bileşikler
  7. 7.         Sentetik piretroitler
  8. 8.         Mikrobiyal insektisitler
  9. 9.         Böcek büyüme regülatörleri
  10. 10.       Fumigantlar

 

İnorganik maddeler: Son 50 yıla kadar kullanılmış olmakla beraber bunlar yavaş yavaş kullanımdan kalkmaktadır. Bunların en çok kullanılanları Kükürtlü ve Arsenikli bileşiklerdir. Ayrıca Baryum, Bor, Bakır, Fluor, Civa, Selenyum, Talyum, Çinko ve Fosfor gibi maddeler de bu gruptandır.

 

Bitkisel maddeler: Kullanım alanları sınırlıdır. Sentetik organik insektisitlerin geliştirilmesi ile rekabet şanslarını yitirmişlerdir. Kontakt etkilidirler. En bilinenleri Nikotin, Piretrin, Rotenon ve özellikle son zamanlarda Azadirachtin' dir.

 

Nikotin: Kontakt etkilidir. Tütün yapraklarından elde edilmektedir, insanlara karşı yüksek akut zehirliliğe sahiptir.

 

Piretrin: insanlarda akut zehirliliği düşüktür. Chrysanthemum cinerariaefolium isimli bitkiden elde edilmektedir. Genellikle ev ve ambarlarda kullanılır.

 

Azadirachtin: Azadirachta indica isimli bitkiden elde edilen ekstrakta verilen addır. Böcekler üzerinde öldürücü, büyüme, gelişme, yumurtlama ve beslenmeyi engelleyici etkileri vardır. Son zamanlarda Margason-0, Neemix, Neem Azal-F gibi ticari isimlerle piyasaya sunulmuştur. Oldukça ümitvar bir formülasyondur.

 

Yağlar: Hayvansal, bitkisel, katran ve petrol yağları olarak aynlabilseler de ilk üçünün tarımda kullanımı son derece sınırlıdır. Petrol yağlarını ise yazlık beyaz yağlar ve kışlık yağlar olarak ikiye ayırmak mümkündür. Kışlık yağların fitotoksik etkisi yüksek olup daha çok yapraklarını döken ağaçlarda kışın kırmızı örümcek yumurtaları ve bazı böceklerin kışlık dönemlerine karşı kullanılırlar. Yazlık beyaz yağların fitotoksitesi yüksek değildir. Ülkemizde daha ziyade bu tip yağlar kullanılmaktadır. Bunlar bitkilerin gelişme dönemlerinde kullanılabilirler.

 

Klorlandırılmış hidrokarbonlar: Bunların kimyasal yapısında klor bulunmaktadır. Kontakt ve mide zehiri olarak etkilidirler. Tarımsal savaşta ilk kullanılan organik insektisitler bu gruptandır. Suda erimezler. Kalıcılıkları fazladır. Bazıları hayvan bünyesinde birikme özelliği gösterir. Bu nedenle kronik etkiye sahiptir ve çoğunun kullanımı yasaklanmıştır. En çok bilineni olan DDT Ülkemiz de dahil dünyanın pekçok yerinde yasaklanmıştır. Aynı gruptan BHC, Chlordane, Heptachlor, Aldrin, Dieldrin, Endrin, Lindane, Toxaphene yasaklanmış olan diğer insektisitlerdir. Bu gruptan en yaygın kullanım alanına sahip olan insektisit Endosulfan'dir. Özellikle toprak altı zararlılarına karşı kullanılmaktadır.

 

 Organik fosforlular: Günümüzde en çok kullanılan insektisitler bu gruptandır. Kontakt ve mide zehirlidirler. İnsektisit özellikleri yanında bazıları akarisit etkiye de sahiptir. Sistemik özellikte olanları da vardır. Bazıları güvenli olmakla beraber bir kısmı yüksek zehirliliğe sahip çok tehlikeli ilaçlardır. Bu grup ilaçlar böceklerde sinirsel iletimde rol oynayan kolinesteraz enzimi inhibitörü olarak etkili olmaktadırlar. Bunlardan DDVP, Trichlorfon, Nalet, Azinphos-methyl, Diazinon, Fenthion, Malathion, Parathion, Parathion-methyl gibileri sistemik olmayan özelliğe sahip olup, piyasada en çok kullanılan ilaçlardandır. Monocrotophos, Phosphomidon, Mevinphos, Demeton, Oxydemeton-methyl, Dimethoate, Phorate, Dicroptophos ise sistemik etkiye sahiptir.

 

Karbamatlı bileşikler: Bu grup kimyasallar da kolinesteraz enzimi inhibitörleridir. Kontakt ve mide zehiri olarak etkilidirler. Çok güvenli olanları da son derece zehirli olanları da var. Bu grupta yeralanlar Aldicarb, Aminocarb, Bendiocarb, Carbaryl, Carbofuran, Carbosulfan, Cartap, Dioxacarb, Ethiofencarb, Furathiocarb, Methiocarb, Methomyl, Pirimicarb, Promecarb, Propoxur, Thiodicarb aktif maddeli ilaçlardır.

 

Sentetik piretroitler: Doğal bitkisel insektisitlerden olan Piretrin'in daha sonraları sentetikleri elde edilmiştir. Önceleri ışıkta kısa sürede bozulduklarından sadece ev zararlılarına karşı kullanılmış olmakla beraber sonraları daha dayanıklı olanları sentezlenmiştir. Kontakt ve mide zehiridirler. insektisit etkileri yüksek, sıcak kanlılara etkileri ise düşüktür. Aphoxylate, Bifenthrin, Cyfluthrin, Cyhalothrin, Cypermethrin, Deltamethrin, Esfenvalerate, Fenpropathrin, Fenvalerate, Flucythrinate, Fluvalinate, Permethrin, Tralomethrin bu gruptan ilaçlardır.

 

Mikrobiyal insektisitler: Bunlardan kısmen de olsa biyolojik mücadele kısmında bahsedilmişti. Bu gün diğer insektisitlerle aynı şekilde uygulamaya hazır preparatlar halinde pazara sunulmaktadır. Faydalı böceklere ve sıcak kanlılara zehirlilikleri düşüktür. Bu tip preparatlann çoğu Bacillus thuringiensis isimli bakteriden yapılmıştır. Lepidoptera, Coleoptera ve Diptera takımından böceklere etkili olan preparatlan vardır. Bunun yanında virüs, fungus ve nematodlardan yapılmış insektisitler de vardır. Dipel, Thuricide, Biothrol gibi ticari isimlerle satılanlar bunlara örnek gösterilebilirler.

 

Böcek büyüme regülatörleri: Bu bileşikler böceklerde gelişme düzenini bozarak etkili olmaktadırlar. Farklı takımlardan böcek türlerine karşı etkili olabilmektedirler. Buprofezin, Chlorfluazuron, Diafenthiuron, Diflubenzuron, Methopren, Triflumuron bu gruptan ilaçlardır.

 

Fumigantlar: Gaz halinde kullanılan böcek ve diğer zararlıları öldürücü ilaçlara fumigant denir. Bunlar zararlılara solunum yoluyla etkilidir. Katı, sıvı ve gaz halindedirler. Gaz haline geçerek etkili olduklarından kapalı yerlerde uygulanırlar. Bu işe fumigasyon denir. Fumigantlar sıcak kanlılara da yüksek zehir etkisine sahip olduklarından tecrübeli insanlarca uygulanırlar. Fumigasyonun uygulanabilmesi için bazı tedbirlerin alınması gerekir. Aliminyum phosphide, Ethylene dibromide, Ethylene dichloride, Ethylene oxide, Hidrojen siyanür, Karbon sülfür, Karbon tetraklorit, Kloropikrin, Kükürt dioksit, Methyl bromide, Naftalin, Paradiklorobenzen bu özellikteki kimyasallardır.

 

2. AKARİSİTLER

İnsektisitler kısmında belirtildiği üzere birçok insektisit aynı zamanda akarisit etkiye sahiptir. Burada bahsedilecek olanlar sadece akarlara etkili olan ve spesifik olarak tanımlanmış olanlardır. Amitraz, Binopacryl, Dinobutan, Bromopropylate, Chloroproplate, Dicofol, Propargite, Quinomethionate, Tetradifon, Tetrasul, Cyhexatin, Fenbutation oxide, Abamectin gibi ilaçlar bu gruptandır.  Genellikle kontakt etkili ilaçlardır. Çoğunlukla akut ve kronik zehirlilikleri düşüktür.

 

 3. NEMATİSİTLER

Nematisit etkili ilaçların birçoğunun aynı zamanda fungisit ve insektisit etkisi de vardır. Nematisitler birer toprak fumigantlandirlar. Birçoğu fitotoksik olduğundan ancak tarlada bitki yokken uygulanabilir. Bazıları ise bitki varken de uygulanabilir özelliktedir.  Cadusafos, Dazomet, Dichloropropene, Ethoprophos, Fenomiphos, Isazofos, Metham-Sodium iyi bilinen nematisit özellikteki kimyasal maddelerdir.

 

 4. RODENTİSİTLER

Bunlar kemirgenlere karşı kullanılan kimyasal maddelerdir. Bunlar daha çok, depo, ambar ve evlerde kullanılırlar. Bunlardan Sitrikinin, Talyum Sülfat, Çinko fostur, Brodifacoum, Coumachlor, Coumatetralyl, Difenacoum, Flocoumafen ve Pindone çeşitli maddelerle karıştırılıp yem haline getirildikten sonra kullanılır.  Ayrıca Metilbromit ve Karbon tetraklorit gibi maddeler gaz halinde rodentisit olarak kullanılırlar. Yine doğrudan kullanılan antikoagulant özellikte rodentisitler de vardır.

 

 5. MOLLUSKİSİTLER

Bunlar salyangoz ve sümüklü böcekler gibi yumuşakçalara karşı kullanılan kimyasal maddelerdir. Bunlar Metaldehit aktif maddesini içerirler.Sicak kanlılara zehirliliği düşüktür.

 

D. KİMYASAL SAVAŞIN YARATIĞI SORUNLAR

 Zararlılarla mücadelede kullanılan diğer savaş yöntemleri ve alınan tedbirlere rağmen kimyasal mücadele yine de çoğu zaman kaçınılmaz olmaktadir.Oysa kimyasal mücadele beraberinde birçok sorunu da getirmektedir. Bunları şu şekilde incelemek mümkündür.

 

1) ZARARLILARIN DİRENÇ KAZANMASI

 Pestisitlerin zararlılara karşı uzun süre kullanılmaları sonucu, zararlı populasyonlarmdaki herhangi bir özelliği nedeniyle pestisite dayanıklı olan bireylerin hayatta kalması, bunun aksine hassas olan bireylerin ölmesi şeklinde ortaya çıkan seleksiyon ile zararlılar pestisitlere dayanıklılık kazanmaktadir.özellikle kısa sürede döl verebilen zararlılar arasında dayanililik sorunu daha fazla görülmekte, bu tip zararlılar daha kısa sürede dayanıklılık kazanmaktadirlar.

 

Direnç sonucu pestisitlerin kullanım dozlarının artırılması gereğini ortaya çıkarmakta, neticede ise bu preperatm kullanımı ekonomik olmaktan çıkmaktadır. Üstelik yükseltilen dozlar ekosistemi artan ölçüde kirletmektedir. Direnç geliştirme çeşitli mekanizmalarla olmaktadır.

 

Fizyolojik dayaniklilik:

Zararlıların bazı bireyleri enzim sistemi yoluyla toksik maddeyi toksik olmayan hale dönüştürebilmektedir.Zamanla bu bireylerin populasyonda bulunma frekansı artmaktadır.

 

Morfolojik dayanıklılık:

Canlı organizmanın bazı morfolojik özellikleri zehirli maddenin etki edeceği noktaya ulaşmasını engellemektedir.

 

Davranış dayanıklılığı:

Organizma toksik maddeyle karşılaşmamak için davranışsal değişiklik gösterebilir. Tek bir ilaca karşı dayanıklılık kazanmış zararlılar aynı gruptan pekçok diğer ilaca karşı da dayanıklılık gösterebilir (Cross rezistans). Ya da zararlı farklı dayanıklılık mekanizmasına sahip olması nedeniyle aynı anda çeşitli gruplardan ilaçlara dayanıklılık sergileyebilir (Multiple rezistans).

 

Zararlıların direnç kazanmasını engellemek için alınması gerekli bazı tedbirler şunlardır. İlaç uygulamasının azaltılması, uzun kalıcılığa sahip ilaçlardan kaçınılması, dayanıklılığın sürekli izlenmesi, ilaçlar etkili olduğu sürece kullanılarak başarısız olduğunda değiştirilmesi, ilaçların karıştırarak kullanmaktan kaçınılması, uygun bir ilaç rotasyonu uygulanması dayanıklılığa karşı etkili yöntemlerdir,

 

2) Yeni zararlıların ortaya çıkması

 Kimyasal ilaçların bir ürün ekosisteminde yoğun bir şekilde kullanılması sonucu doğal denge alt üst olmaktadır. Özellikle geniş spektrumlu ilaçların kullanılması sonucu o ana kadar önemli bir sorun yaratmayan bazı zararlıların doğal düşmanları ölmekte ve doğal düşman baskısından kurtulan zararlı yeni ve önemli bir zararlı olarak orataya çıkmaktadır.

 

Bu durumun engellenmesi için bazı tedbirlerin alınması yararlı olabilmektedir. Gerçekçi bir ekonomik zarar eşiği, uygulama zamanının iyi tespiti, faydalı böceklere olumsuz etkiyi engelleyecek şekilde selektif ve kısmi uygulamalar yapılması, onlara toksitesi düşük ilaçların tercihi, uygulama dozlarının mümkün olduğunca düşük tutulması ve geniş spektrumlu ilaçlar yerine selektif ilaçların uygulanması en önde gelen tedbirlerdir.

 

3) Doğal hayata olumsuz etkiler

Kimyasal mücadelede kullanılan ilaçların çoğu geniş spektrumlu ilaçlar olup, bunlar pekçok tür için zehirlidir. Üstelik yapılan uygulamalarda atılan ilaç dozunun ancak yaklaşık % 1'l zararlı ile temas etmektedir. Oysa doğadaki türlerin büyük bir çoğunluğu zararlı değildir ve bunlar ilaç uygulamalarından olumsuz olarak etkilenmektedirler. Doğal düşman türleri, pollinatör böcekler, kuşlar, balıklar ve bazı diğer kanatlı hayvanlar bunların başında gelmektedir.

 

Bu olumsuzlukları gidermek için alınması gerekli tedbirlerin bazıları şunlardır; faydalı türlere toksitesi düşük ilaçların seçimi, ilaçlama sayısı ve dozunun azaltılması, uygun ilaçlama zamanı ve tohum ilaçlaması, ilaçlı yemler gibi selektif uygulamaların seçimi.

 

4) İnsanlara olumsuz etkiler

Pestisitler insanlar üzerinde akut ve kronik yolla olumsuz etki edebilirler. Akut zehirliliğin hedefi genellikle ilaç üretiminde, uygulanmasında ve pazarlanmasında görev alan insanlardır. Akut zehirlenmelerden kaçınmak için alınacak tedbirlerin ilaçların etiketlerinde belirtilmektedir. İnsanların kronik zehirlenmesi daha sinsi ve ciddi bir tehlikedir.

 

Zira akut zehirlenmenin sonuçları kısa sürede görülmekte ve ciddiye alınmakta iken, milyonlarca insan hergün kronik bir zehirlenmenin içinde olduğunun farkında bile değildir. Kronik zehirlenmenin başlıca yolu çeşitli nedenlerle yüksek ilaç kalıntısına sahip gıdaların tüketilmesi veya kalıntıya sahip çeşitli materyal ve ortamlarla yakın temasta bulunmadır. Alınması gereken en önemli tedbir bekleme süresi dolmadan gıda maddelerinin hasat edilip, pazara sunulmamasıdır.

KULLANICI GİRİŞİ

Üye Ol Şifremi Unuttum?

Sorhocam.com 2014 yılında Ziraat Mühendisi Arafa KARAÇELEBİ tarafından kurulmuş olup herkesin faydalanabilmesi için ücretsiz olarak hizmet vermektedir.

Yetiştiriciliği, tarımı, ürünleri, bitkisi, ağacı, çiçeği gübreleri, hastalığı zararı, zararlıları, mücadelesi, ilaçları aşısı, budaması, otu, faydaları, programı, önerileri, istekleri, tavsiyeleri, nedir, nelerdir, nasıl yapılır, özellikleri, kullanım alanları, takvimi, sınavı, sınavları, notları

Site Haritası - Rss Beslemesi