Viruslerden Korunma Ve Mücadele

BİTKİ PATOJENİ VİRUSLER

Bakteri filtrelerinden geçebilen, invitro koşullarda geliştirilemeyen, funguslar gibi misel, spor vb yapılar oluşturmayan, çok küçük, obligat parazit organizmalardır. Işık mikroskobunda görülmezler, elektron mikroskobu ile gözlenebilirler. Yaşamlarını sürdürebilmek için canlı bir hücreye ihtiyaç duyarlar ve girdikleri hücrenin tüm faaliyetlerine komuta ederek bunları çoğalma amacıyla kullanırlar.  Virus  tek tip nükleik asit (RNA veya DNA) ve bunu çevreleyen bir protein kılıftan oluşur. Bitki patojeni viruslerin büyük çoğunluğu RNA  içerir. Virusler konukçularına doğrudan giremez. Doğal açıklık, yaralar veya böcek beslenmesi sonucu hücreye giriş yaparlar. Dünyada virus olarak tespit edilen ilk patojen Tütün Mozaik Virusü (TMV) dür.

 

Bitkide Oluşturduğu Simptomlar( Belirtiler)

Genel olarak Makroskobik (Gözle görülebilen) ve Mikroskobik (Gözle Görülemeyen) belirtiler olarak 2’ ye ayrılır.

 

1)    Makroskobik Simptomlar
Virus çalışmalarında ilk dikkat çeken simptomlardır. Viruslerin adlandırılması bunlara atfen yapılır. Ör: TMV Tütün Mozaik Virusü.
 Meydana gelen makroskobik simptomlar şunlardır: Mozaik, halkalı lekeler, renk açılması, sararma, renk kırılması, damarlar boyunca renk açılması, şiddetli bodurluk, iplik şeklinde yapraklılık, aşırı sürgün oluşumu, çiçek ve yaprak ayasının daralması, nekrotik lekeler, aşırı kılcal kök oluşumu.

 

2)    Mikroskobik Simptomlar

Virus hastalıklarında ışık ve elektron mikroskobuyla gözlenen belirtilerdir.bunlar: 

-    Hücre Turgorunun Bozulması: virusün faaliyet gösterdiği hücrelerde besin giriş çıkışının bozulması sonucu hücrenin turgoru değişir.

-    Nişasta Birikimi: virus bitki metabolizmasını kendi lehine kullandığında bitki tarafından kullanılacak karbonhidratlar kullanılamaz ve hücrede birikir.

-    Mantarlaşma: virus aktivitesinin yoğun olduğu bölgelerde hücrenin normal işleyişinin bozulması sonucu, hücrenin canlılığını kaybederek yığınlar oluşturmasıyla meydana gelen yapılardır. 

-    Tyllosis: Virusün iletim demetlerindeki faaliyeti sonucu parankimatik dokularda meydana gelen çıkıntılardır. Bu çıkıntılar iletim demetlerini tıkayarak bitkinin üst aksamlarına su ve besin maddesi hareketini engeller. Bu yapılar bitki tarafından virusün bitkinin üst aksamına çıkmasını engellemek için bir savunma mekanizması olarak üretilirler.

-    Inclusion Body: Virus partiküllerinin hücre içi yapılarla bir araya gelmesi sonucu ortaya çıkan, çoğunlukla kristal yapısında oluşumlardır. Sadece virus enfeksiyonlarına özgü yapılar olup ışık mikroskobu ile görüntülenebilirler.

 

Viruslerin Taşınma Yolları

1. 1)    Mekanik taşınma
2. 2)    Tohumla taşınma
3. 3)    Vejetatif  taşınma
4. 4)    Topraktan taşınma
5. 5)    Parazit bitkilkerle taşınma
6. 6)    Böceklerle taşınma

 

Viruslerin Teşhis Yöntemleri

1)    Biyolojik indeksleme
 

2)    Fiziksel özellikleri

1. 2.1)    Termal inaktivasyon noktası
2. 2.2)    Invitro ömür uzunluğu
3. 2.3)    En son sulandırma noktası
4. 2.4)    Elektron mikroskobu
    

3)    Serolojik yöntemler

1. 3.1) ELISA
2. 3.2) Agar-jel çift diffüzyon testi
3. 3.3)Agglutinasyon testi
4. 3.4) Precipitation testi
    

4)    Moleküler yöntemler
      4.1) PCR

 

Viruslerden Korunma ve Mücadele

• -    Vektörlerle taşınan viruslerde vektörlerle mücadele edilmelidir,( böcek, fungus, nematod, parazit bitki insan)
• -    Budamada kullanılan alet ve ekipmanın sterilizasyonuna özen gösterilmelidir,
• -    Termoterapi Uygulaması: Bitkilerin yüksek sıcaklığa maruz bırakılarak virusten ari hale getirilmesi işlemidir.
• -    Engelleyicilerin kullanımı: süt ve süt ürünleri, karanfil ekstraktı, biber ekstraktı, malahit yeşili boyası, nikotinik asit, 2-4D, IAA ve çeşitli mineral tuzlar virus replikasyonuna engel olmaktadır.
• -    Viruslere dayanıklı çeşit kullanımı,
• -    Temiz üretim materyali kullanımı(meristem kültürü ve sürgün ucu kültürü ile elde edilmiş virusten ari bitki).