Azot Kaybı - Amonyak Uçması Nedir?

Azot Kaybı - Amonyak Uçması

Amonyak Uçması, Üre gübresinin Amonyak gazına dönüştüğü ve Amonyak gazının da atmosfere karıştığı bir kimyasal süreçtir. Üre gübresi toprak sathına atıldığında ortamdaki su ile tepkimeye girerek (hidroliz reaksiyonu) Amonyak ve Karbon dioksit’e dönüşür. AZOT gübrelemesinde özellikle Nitrat Azot’unun hafif topraklarda yıkanmayla bitki kök bölgelerinden daha aşağılara giderek kaybolması ve dolayısıyla bitkiler tarafından alınamaması tarımla uğraşan birçok kişinin bildiği bir gerçektir. 

Üre dışındaki diğer Azot’lu gübrelerin kullanımında da Amonyak Uçması ile Azot kaybı söz konusudur. Ancak bu durum diğer Azot’lu gübreler alkali(pH değeri 7.5'den yüksek olan) toprak yüzeylerine uygulandıklarında ortaya çıkar. Çünkü Azot’lu gübreler toprağa uygulandıktan kısa bir süre sonra Amonyum Azot’una dönüşürler. Ancak toprak yüzeyinde pH 7.5 değerlerinin üstünde olduğu zaman (alkali topraklar), yüzeyde oluşan Amonyum iyonları (NH4+) Amonyak gazına (NH3) dönüşmeye başlar. Amonyak gazının bir kısmı difüzyonla toprağa geçer ve topraktaki Hidrojen iyonları (H+) ile tepkimeye girerek tekrar Amonyum’a geri dönüşürler. Diğer bir kısım Amonyak gazı da atmosfere kaçar ve Amonyak Uçması ile kaybolmuş olur. 

Genel olarak Üre’nin Amonyum’a dönüşüm hızını arttıran faktörler ise aşağıdaki başlıklarla özetlenebilir.

1. Ilık toprak sıcaklığı, 
2. Yüksek toprak rutubeti 
3. Yüksek toprak pH’sı (asitlik) 
4. Gübre uygulamasının akabinde sulama yapılamaması

Amonyak uçması ile Azot kayıplarını asgariye indirmek için iki yöntem vardır

Bunlar : Azot’lu gübre uygulamasının hemen akabinde sulama yapmaktır. Böylece Azot’lu gübre, uygulamayı takiben toprak içine geçtiği için toprağın gübreden açığa çıkan Amonyum’un daha fazlasını tutma kapasitesi artar ve dolayısıyla havaya Azot kaybı azalır. Eğer sulama mümkün değilse kontrollü çözünen, yavaş yarayışlı Azot’lu gübreler Amonyak Uçmasını çok önemli düzeylerde düşürür. Özellikle toprak ısısının yükseldiği, çiğ ve rutubetin arttığı ortamlarda ve alkali topraklarda kontrollü çözünen, yavaş yarayışlı Azot’lu gübrelerin önemi daha da artar.