Sorgum Ve Sudanotu Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Sorgum ve Sudanotu Yetiştiriciliği : Ülkemizde ekimi giderek yaygınlaşan Sorgum ve Sudan otu tek yıllık buğdaygil yem bitkilerimizdendir. Sıcak ve kurağa dayanıklı olan Sorgum, Sudanotu ve bunların melezlerinin ot ve dane verimleri yüksektir. Yaz aylarında hayvanların yeşil yem ihtiyacını karşılayabilecek önemli bitkilerdendir. Yurdumuzda ana ürün veya II. ürün olarak ekimi yapılmaktadır. Sulanabilir tarlalarda yüksek verimli olan Sorgum ve Sudanotundan yeşil yem, dane yem ve silo yemi olarak yararlanılır. Sorgun ve Sudanotu uygun yetişme koşullarında 6-7 kez biçilir ve toplam olarak 8-10 ton/da yeşil ot verebilir.

Toprak Hazırlığı

Genel olarak mısır bitkisinin toprak istekleri ile aynıdır. Şekil olarak da mısır bitkisine benzemektedir. Toprak yapısı bakımından seçici olmayan Sorgum ve Sudanotu bitkisi genel olarak tınlı-kum1u ve drenajlı topraklarda iyi gelişir. Sorgum ve Sudanotu ekiminde iyi işlenmiş sıkı bir tohum yatağı önemlidir. İ1kbaharda ana ürün olarak ekiminde, tarla sürülür, sonra diskaro ve sürgü ile toprak ufalanır, tohum ekilir ve toprak bastırılır. II. ürün ekimlerinde, hububat hasadından sonra tarla sulanır ve aynı işlemler yapılır. Tuzlu ve a1ka1i topraklara dayanıklıdır.

Gübreleme :

Sorgum ve Sudanotu kuvvetli kök sistemi ve toprak üstü aksama sahip olduğundan topraktan fazla miktarda besin alır. Biçimlerden sonra yeniden sürmesi ve bol yeşil aksam oluşturabilmesi için özel1ik1e azota ihtiyacı fazladır. Sulanabi1en tarlalarda, ekimle birlikte 5- 7 kg / da azot (N), 8-10 kg /da fosfor (P2O5) ve 8-10 kg/da Potasyum (K) veri1me1idir. Bitkiler 40-50 cm olduğunda 5-7 kg/da Azot (N) takviyesi yapılmalıdır. Ayrıca her biçimden sonra 6-8 kg / da azot gübrelemesi tavsiye edilir.

Ekim Derinliği :

Tohumları çok küçük olduğu için derine ekim yapılmamalıdır. Ekim derinliği 3-4 cm dir. Tohumlar ilaçlanmalı ve çimlenme gücü yüksek tohumluk kullanılmalıdır.Sorgum –sudan melezinde serpme ekimde dekara 5 kg, mibzerle ekimde 2-4 kg tohum atılmalıdır.

Ekim Zamanı ve Şekli

Düzenli bir çimlenme ve büyüme için toprak sıcaklığının 10-12 °C olması gerekir. Aksi durumda çimlenme oranı düşer, zayıf bir çıkış olur. Pratikte ana ürün veya 2. ürün ekimi mısır ekiminden 1-2 hafta geç yapılmalıdır. En iyi gelişmesini Nisan- Eylül ayları arasında yapmaktadır. Yabancı bitki kontrolü, gübreleme ve sulama işlemlerini kolaylaştırmak için mibzerle sıraya ekim tavsiye edilmektedir. Sulanmayan tarlalarda sıra arası mesafesi 45-65 cm, sıra üzeri mesafe 4- 7 cm olmalıdır. Sulanabilir arazide sıra arası 20 cm'ye kadar düşürülebilir.

Biçim Ve Sulama 

Sulama ile verimde önemli artış olur. Her biçimden sonra sulama yapı1malıdır. Eğer gerekiyorsa biçimden önce de su1ama yapılabilir. Bitkiler 100-120 cm boylandığında en az 5 cm anız kalacak şekilde 10-15 cm den biçim yapılmalıdır. Ekimden 50-55 gün sonra biçime gelir. Biçim zamanı geciktikçe otun besin maddesi miktarı ve sindirilebilirliği azalmaktadır.

En uygun biçim zamanı salkımların kın içerisinden çıkmaya başladığı dönemdir. Sorgum ve Sudanotu’nun sapları kalın olduğundan kuruması zordur. Sapın kuruması beklenildiğinde yapraklar kötü bir şekilde kuruyacağından otun kalitesi düşer. Bu sebepten Sorgum ve Sudanotu, ya yeşil ot olarak tüketilmeli, ya da silaj olarak kullanılmalıdır. Silaj için en uygun biçim zamanı tohumların süt olum devresindeki hasadıdır. Silaj yapımı zehir etkisini de ortadan kaldırmaktadır.

Bütün Sorgum ve Sudan otu çeşitlerinde HCN (Hidrosiyanik Asit) 50-60 cm boylanana kadar artar, sonra aza1ma eğilimi gösterir. 100 cm boylandığında ise HCN zehirlenmesi sorunu önemini yitirir. Bu sebeplerden Sorgum ve Sudan otu' nun otlatmadan önce minimum bitki boyu en az 60 cm olmalıdır.

Sorgum X Sudan otu Melezi 

Sorgum türlerinin birbirleriyle kolayca melezlenmesinden yararlanılarak ge1iştirilmiş pek çok melez çeşidi bulunmaktadır. Sorgum X Sudanotu melezi; Sorgum dan daha çok ot üretmekte ve Sudanotu'ndan daha ka1iteli görülmektedir. Bu özellikleri nedeniyle ekimi giderek yaygınlaşmaktadır.

Melez çeşitler; bitkisel özellikleri bakımından Sudanotu'na benzemekte, ancak Sudanotu'ndan yüksek boylu, daha yapraklı ve kardeş sayısı fazla olmaktadır. İklim ve toprak istekleri bakımından Sorgum ve Sudanotu 'na benzeyen melez çeşitler daha hızlı bir ge1işme göstermekte ve ekimden 40-45 gün sonra biçime gelmektedir.

KAYNAK: Binnaz TIKNAZOĞLU

Ziraat Mühendisi